ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ

(ή Πνευματικές Αρχές Οργάνωσης ενός

Παιδικού-Εφηβικού Προγράμματος)

Εισαγωγή

Αν τα παιδικά προγράμματά μας και οι κατασκηνώσεις μας έχουν σκοπό μόνο την παροχή φτηνών διακοπών στα παιδιά μας, την παροχή διασκεδάσεων και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, τότε αυτή η ομιλία δεν έχει λόγο ύπαρξης. Οι εμπορικές κατασκηνώσεις έξω έχουν αυτό το σκοπό: την διασκέδαση των παιδιών και γενικότερα την ευχαρίστηση των πελατών τους, γιατί έτσι τους βλέπουν.

Υφίσταται η ομιλία αυτή γιατί ένα χριστιανικό παιδικό πρόγραμμα δεν είναι μόνο ψυχαγωγικό. Θα έλεγα μάλλον ότι ο κύριος σκοπός δεν είναι ψυχαγωγικός αλλά πνευματικός : Τα παιδιά να μάθουν για την αγάπη του Θεού και αφού πεισθούν, να πάρουν θέση. Το ψυχαγωγικό μέρος – οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες - είναι μέσα και λειτουργεί σαν κίνητρο για τα παιδιά. Για μας είναι ένα εργαλείο, αλλά όχι ο σκοπός.

Από τη στιγμή που το πρόγραμμα που οργανώνουμε έχει έναν σκοπό που δεν είναι ταυτισμένος με τα μέσα που χρησιμοποιούμε (αθλητισμός π.χ.), τότε το πρόγραμμα αυτό είναι κρυφό ή εσωτερικό. Και το αποκαλούμε κρυφό όχι με την έννοια του μυστικού αλλά με την ιδιότητα που έχει να μην είναι άμεσα αντιληπτό από τα παιδιά.

Γιατί μιλούμε για εσωτερικό πρόγραμμα ειδικά σε εκδηλώσεις συμβίωσης; Γιατί ο κατεξοχήν τόπος ύπαρξης και εφαρμογής αυτού του προγράμματος γίνεται όταν συνυπάρχουν περισσότερο από ένα άτομο. Η συμβίωση δημιουργεί αναπόφευκτα καταστάσεις πρόσφορες για μάθηση, αναθεώρηση στάσεων, διόρθωση στρεβλώσεων, αλλαγή συμπεριφοράς. Ένα άτομο απομονωμένο που δεν έχει σχέση με άλλους δυσκολεύεται να αντιληφθεί το ποιος είναι στην πραγματικότητα. Και έχει μια καλή άποψη για τον εαυτό του. Όταν όμως συναναστρέφεται με άλλους, και αρχίζουν οι τριβές τότε ανακαλύπτει τα στραβά του (αν είναι ειλικρινής). Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι ο γάμος. Όσο πιστά και αφιερωμένα κι αν είναι τα 2 άτομα, όταν παντρευτούν, πολλά θα ανακαλύψουν από τον εαυτό τους που δεν ήταν σωστά.

Η συμβίωση λοιπόν με άλλους είναι ένα σχολείο. Σ’ αυτό το σχολείο μας δίνεται η ευκαιρία και εμείς πρώτα να φοιτήσουμε και ύστερα να βοηθήσουμε τους μαθητές μας να πάρουν τα σωστά μαθήματα.

Τι είναι το εσωτερικό πρόγραμμα

Στην παιδαγωγική επιστήμη, συναντούμε αυτή την έννοια λίγο διαφοροποιημένη απ’ αυτήν που θα αναλύσουμε μαζί αλλά υπαρκτή. Γίνεται και θέμα μελέτης και προβληματισμού. Θα την συναντήστε στην αγγλική βιβλιογραφία με τον όρο “Hidden program” και στη γαλλική «programme caché».

Τι είναι το κρυφό ή εσωτερικό πρόγραμμα στα παιδαγωγικά :

Είναι υπαρκτό, είτε το θέλουμε ή όχι, είτε το συνειδητοποιούμε ή όχι. Δεν ελέγχεται τελείως ούτε και απαραίτητα. Διαφέρει από το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου, από την διδακτέα ύλη.

- Είναι το μήνυμα που παίρνει το παιδί την ώρα του μαθήματος το οποίο μπορεί να μην έχει σχέση με την διδακτέα ύλη. Π.χ. : Η βιολογία είναι βαρετό μάθημα. Ο δάσκαλος δεν με συμπαθεί…

- Ή είναι η διδακτέα ύλη που φτάνει στο παιδί έχοντας υποστεί αλλαγές, αλλοιώσεις, διαφοροποιήσεις : μέσα από το μάθημα της βιολογίας και τη μελέτη του κυττάρου πχ, ο εκπαιδευτικός αφήνει να εννοηθεί ότι δεν υπάρχει Θεός.

- Είναι η αξία που έχει πραγματικά η διδακτέα ύλη ή που του αποδίδει εκείνος που τη διδάσκει: ο ενθουσιασμός του δασκάλου και η προσπάθεια που καταβάλει για να την κάνει κατανοητή, εκπέμπουν το μήνυμα ότι αγαπάει αυτό που κάνει, είναι σημαντικό στα μάτια του.

Από τι επηρεάζεται;

- Το κλίμα που επικρατεί μέσα στην τάξη είναι κρυφό πρόγραμμα από μόνο του: αλληλοσεβασμός μεταξύ μαθητών, δασκάλου – παιδιών. Ευχάριστο ή δυσάρεστο κλίμα, κλίμα ασφάλειας ή απειλής, ελευθερίας έκφρασης ή καταναγκασμού.

- Αλληλεπίδραση με τους άλλους μαθητές

- Σε όλα τα παραπάνω συμβάλει καθοριστικά ο δάσκαλος που ευθύνεται για τη οριοθέτηση μέσα στην τάξη, για να γίνει ένα πρόσφορα κλίμα για τη μάθηση.

Στα δικά μας πλαίσια τώρα, το θέμα έχει κάποιες ιδιαιτερότητες και διαφορές.

Το πρώτο και βασικότερο είναι ότι αυτό που θέλουμε να μεταδώσουμε στα παιδιά δεν είναι απλή γνώση. Δεν κάνουμε μια απλή ενημέρωση για το Θεό, για την αγάπη του. Θέλουμε αυτή η γνώση να γίνει πειστική για να την πιστέψει το παιδί και από γνώση να γίνει πεποίθηση. Γιατί μόνο αν μια γνώση γίνεται πεποίθηση τότε μπορεί να φέρει αλλαγή στην συμπεριφορά. Όταν πρωτοπήρα το δίπλωμα οδήγησης, ο σεβασμός του ορίου ταχύτητας ήταν μια γνώση. Όταν όμως, μετά από μερικά χρόνια, περιποιήθηκα μερικούς πολυτραυματίες και ιδιαίτερα τετραπληγικούς και παραπληγικούς στη ΜΕΘ, η γνώση έγινε πεποίθηση και τότε το πόδι έγινε πιο ελαφρύ επάνω στο γκάζι. Έτσι ο βιολόγος, τη στιγμή που κάνει το μάθημα, δεν τον ενδιαφέρει αν πιστεύουν τα παιδιά αυτά που λέει αλλά απλώς αν το κατάλαβαν. Δεν περιμένει απ’ αυτούς αλλαγή συμπεριφοράς. Και όταν βγει από την αίθουσα διδασκαλίας δεν προσέχει η συμπεριφορά του να είναι σύμφωνη με την ύλη που δίδαξε, γιατί δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα.

Στην περίπτωση του χριστιανικού προγράμματος όμως, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Θέλουμε τα λόγια μας να είναι κατανοητά στα παιδιά αλλά και τα έργα μας πειστικά. Θέλουμε να γίνεται διδασκαλία μέσω μαθημάτων των αληθειών του Θεού, και θέλουμε μέσα από τις υπόλοιπες δραστηριότητές μας να επιβεβαιώνονται, να «αποδεικνύονται» αυτές οι αλήθειες και όχι να ανατρέπονται.

Ένα δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι εμπλεκόμενοι στην βιβλική παιδαγωγική διαδικασία πρέπει οι ίδιοι να είναι πεπεισμένοι για την αναγκαιότητα της εφαρμογής της και να είναι όλοι ευθυγραμμισμένοι στο Λόγο του Θεού και στις αρχές του.

Τρίτο, και στο χριστιανικό πρόγραμμα δεν ελέγχεται απόλυτα αν και εδώ θα ήταν απαραίτητο να γίνεται για να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα επάνω στα παιδιά. Υπάρχουν όμως παράγοντες που θα επιδράσουν αρνητικά και τα οποία δεν μπορούμε να ελέγξουμε απόλυτα.

Θα μπορούσαμε να πούμε περιληπτικά ότι το εσωτερικό πρόγραμμα σε μια χριστιανική εκδήλωση συμβίωσης είναι όλες οι ενέργειες που προβάλλουν την πρακτική εφαρμογή των βιβλικών αληθειών και αρχών. Είναι η από μέρους μας ενέργειες, παρεμβάσεις, εκδηλώσεις που δείχνουν στα παιδιά το πώς (τον πρακτικό, καθημερινό τρόπο) η Αγία Γραφή εμπλέκεται στη ζωή μας.

Το εσωτερικό πρόγραμμα μπορεί να πάρει διαφορετικές μορφές, όπως :

- Αυτό που «περνάει» την ώρα του μαθήματος που μπορεί κι εδώ να μην έχει σχέση με τη διδακτέα ύλη.

- αυτό που δεν διδάσκεται σε ώρα μαθήματος.

- Αυτό που δεν διδάσκεται απαραίτητα με λόγια

- Αυτό που διδάσκεται σίγουρα με την συμπεριφορά των δασκάλων, των ομαδαρχών, των υπευθύνων

- Τα μηνύματα που δεν έχουμε εμείς προγραμματίσει : συγκέρασμα όλων των συμπεριφορών και γραμμών που δίνονται ή που δεν δίνονται, που επιτρέπονται ή δεν επιτρέπονται.

- Διαμορφώνεται και από το περιβάλλον και το κλίμα της ομάδας.

Δεν είναι ελεγχόμενο 100%, όπως θα το θέλαμε εμείς. Μπορούμε όμως να καθοδηγήσουμε τα πράγματα ούτως ώστε το κλίμα που θα διαμορφωθεί να είναι τελικά πρόσφορο για το έργο του Θεού μέσα στις καρδιές των παιδιών.

Το εσωτερικό πρόγραμμα είναι μια παιδαγωγική μέθοδος του Θεού. Την χρησιμοποιεί στις θλίψεις (εδώ δεν είναι σε κατάσταση συμβίωσης απαραίτητα), στην οικογένεια, στην εκκλησία.

Οι θλίψεις εργάζονται επάνω μας. Ο Θεός έχει κάποιο σκοπό για τη θλίψη που επιτρέπει να περνάς, ένα εσωτερικό πρόγραμμα θα λέγαμε. Γνωρίζουμε ότι ο τελικός σκοπός είναι ο αγιασμός μας, αλλά αυτό μεταφράζεται στην πράξη με μικρές και καθημερινές διορθώσεις εκ μέρους του Θεού. Τα πάντα συνεργεί ο Θεός στο καλό εις τους αγαπώντας Αυτόν. Δηλαδή όλα τα εξωτερικά γεγονότα που σε βρίσκουν στη ζωή σου, κλείνουν για σένα, που είσαι παιδί του Θεού και Τον αγαπάς, την παιδαγωγική του Θεού, το κρυφό του πρόγραμμα.

Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι ο γάμος. Αυτή η συμβίωσης την χρησιμοποιεί ο Θεός για να πετύχει τους σκοπούς Του που πάλι είναι ο αγιασμός μας. Μέσα από το γάμο και την οικογένεια, ο Κύριος μορφώνει δυο ανθρώπους που θα μάθουν να Τον δοξάζουν, να Τον υπακούν και να Τον υπηρετήσουν.

Και το τρίτο παράδειγμα είναι η συμβίωσης στα πλαίσια της εκκλησίας όπου ο Θεός έχει πολλούς τρόπους για να εφαρμόσει το «εσωτερικό πρόγραμμα». Η εκκλησία είναι αυτός ο ζωντανός οργανισμός όπου η κοινωνία μεταξύ των μελών παίζει ένα καθοριστικό ρόλο στην πνευματική αύξηση των πιστών. Εκεί ο Θεός αποκαλύπτεται, εκεί ο Θεός νουθετεί, στηρίζει, διορθώνει …

Στις 2 τελευταίες εκδηλώσεις συμβίωσης, όπως και στην κατασκήνωση, υπάρχει ανάγκη κάποιος ή κάποιοι να ελέγχουν αν εφαρμόζεται σωστά το πρόγραμμα. Διορθώνει τις παρεκκλίσεις.

Πως εφαρμόζεται στην πράξη το εσωτερικό πρόγραμμα

Στα πλαίσια τα δικά μας, μπορούμε λοιπόν να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη μέθοδο παίρνοντας παράδειγμα το τέλειο παιδαγωγό, το Θεό.

2 στοιχεία πρέπει να εξακριβώσουμε :

- το περιεχόμενο του προγράμματος, δηλαδή οι στόχοι μας

- τα μέσα που θα χρησιμοποιήσουμε, δηλαδή οι δραστηριότητες

Ποιες είναι οι γραμμές, οι αρχές του Λόγου του Θεού που είναι εφαρμόσιμες σ’ ένα συμβιωτικό πρόγραμμα. Ότι βιβλικό μπορεί να βρει μια πρακτική εφαρμογή στη ζωή της κατασκήνωσης, μπορεί να γίνει στόχος του εσωτερικού προγράμματος. Για παράδειγμα, η δικαιοσύνη είναι μια βιβλική αρχή που χαρακτηρίζει τον ίδιο το Θεό και έπειτα και τον χριστιανό. Πρακτικά εφαρμόζεται σε όλες τις εκδηλώσεις της κατασκήνωσης όπως στα αθλήματα, στο φαγητό, στα παιχνίδια…

Αυτές οι αρχές μπορούν να διδαχθούν με λόγια, αλλά σίγουρα αποδεικνύονται με το παράδειγμά μας (όλων των στελεχών). Λέμε ότι είναι σωστές, αλλά δείχνουμε με τη ζωή μας ότι είναι και υπαρκτές και αληθινές.

Μπορούμε να χωρίσουμε τις βιβλικές αρχές σε 2 κατηγορίες για να διευκολύνουμε τη σκέψη μας. Στην πράξη, αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι τόσο απόλυτος ή απαραίτητος.

Πρώτα είναι οι αρχές που πρέπει να διέπουν γενικά όλες τις δραστηριότητες της κατασκήνωσης, κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ημέρας και δεύτερο εκείνες που διέπουν ειδικότερα κάποιες δραστηριότητες. Στην πρώτη κατηγορία μπορούμε να αναφέρουμε ενδεικτικά τις εξής :

- Ο σεβασμός για τα πράγματα του Θεού : Τα παιδιά χριστιανικών οικογενειών έχουν αποκτήσει μια οικειότητα με αυτά και πολλές φορές δείχνουν ασέβεια στις πνευματικές εκδηλώσεις όπως την προσευχή, τη μελέτη της Γραφής, στο παιδί που διαφέρει γιατί ενδιαφέρεται γι αυτά… Ακόμα και μεταξύ των στελεχών μπορεί να υπάρχει ειρωνεία απέναντι σε κάποιο ομαδάρχη που δείχνει πιο ευαίσθητος για τα πράγματα του Θεού. Αντί να επαινούνται και να αναδεικνύονται τέτοιες διαφορές, μερικοί τις κοροϊδεύουν («μας κάνει τον πνευματικό»). Αυτό είναι ανεπίτρεπτο σε μια χριστιανική κατασκήνωση.

Στις κουβέντες μεταξύ τους μπορεί να παίρνουν επί ματαίω το όνομα του Θεού. Έξοδος 20:7 ΜΗ πάρεις το όνομα του Κυρίου τού Θεού σου μάταια· επειδή, δεν θα αθωώσει ο Κύριος εκείνον που παίρνει μάταια το όνομά του. Η συμπεριφορά μας και η αγρύπνιά μας να διορθώνονται τέτοια περιστατικά, δίνει το μήνυμα ότι στην ζωή μας δεν κοροϊδεύουμε τα πράγματα του Θεού.

- Ο σεβασμός του άλλου : Ο Θεός μας φέρεται με σεβασμό. Δεν μας ξεφτιλίζει, παρότι είμαστε ελεεινοί και αμαρτωλοί. Με τον ίδιο τρόπο φερόμαστε στα παιδιά. Ακόμα και όταν κάνουν λάθη και παρακούν. Δεν τα ξεφτιλίζουμε αλλά τα νουθετούμε. Το ίδιο και μεταξύ τους. Τους δείχνουμε να μην κοροϊδεύουν τους άλλους, να μην τσαλαπατούν τον πιο αδύναμο (σαδισμό). Σεβόμαστε τις διαφορές κουλτούρας, προέλευσης, εθνικότητας : Λευιτικόν 19:34 ο ξένος, που παροικεί με σας, θα είναι σε σας όπως ο αυτόχθονας, και θα τον αγαπάς όπως τον εαυτό σου· επειδή, ξένοι σταθήκατε στη γη τής Αιγύπτου. Εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σας.

- ο τρόπος έκφρασής των στελεχών και των παιδιών : Ιακώβου 1:26 Αν κάποιος ανάμεσά σας νομίζει ότι είναι θρήσκος, και δεν χαλινώνει τη γλώσσα του, αλλά εξαπατάει την καρδιά του, η θρησκεία του είναι μάταιη. Εφεσίους 4:29 Κανένας σάπιος λόγος ας μη βγαίνει από το στόμα σας, αλλά όποιος είναι καλός για οικοδομή τής ανάγκης, για να δώσει χάρη σ' αυτούς που ακούν.

Από την πλευρά των στελεχών, η γλώσσα πρέπει να είναι καθαρή, ευγενική, χωρίς ειρωνεία, απαλλαγμένη από τις κοσμικές μάγκικες εκφράσεις που κυκλοφορούν ευρέως στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στο δρόμο. Το ίδιο ισχύει και στα παιδιά. Πρέπει να αγρυπνούμε για να μην ακούγονται βρομόλογα. Και αν ακουστούν, ο ομαδάρχης που τα ακούει δεν πρέπει να κάνει το κοροΐδο. Ειδάλλως θα ξεφύγει γρήγορα το πράγμα και το πνευματικό κλίμα της κατασκήνωσης θα χαλάσει. Ότι λέγεται δημόσια πρέπει να επανορθώνεται δημόσια για να παραδειγματίζονται και τα άλλα παιδιά.

Επίσης δίνουμε αξία στο λόγο γενικά αλλά και ειδικά στο Λόγο του Θεού, όταν εμείς οι ίδιοι είμαστε πιστοί στο λόγο μας, κρατάμε το λόγο μας απέναντι στα παιδιά.

- Η πίστη & η εμπιστοσύνη : Πολλές ευκαιρίες δίνονται να ασκήσουν τα παιδιά έμπρακτα την εμπιστοσύνη τους στο Θεό (μαζί με τον ομαδάρχη και παρακινούμενοι απ’ αυτόν) και να πειραματιστούν την πραγματικότητα του Θεού. Ιδιαίτερα στις εκδρομές μέσα στη φύση δίνεται η ευκαιρία στον ομαδάρχη να αναδείξει στα παιδιά τη σοφία του Θεού, την γενναιοδωρία του μέσα από τα έργα του. (Ηλιοβασίλεμα, θάλασσα, βουνό, ζώα,…)

Σε περίπτωση κινδύνου, ή ανάγκης, ή προβλήματος θα παρακινηθούν από το παράδειγμα του ομαδάρχη να εμπιστευτούν το Θεό με προσευχή. Η πίστη δεν διδάσκεται αλλά εμπνέεται, μεταδίδεται. (Γίνεται τύποι των πιστών …εις πίστη)

- Η δικαιοσύνη : Είναι σημαντική αρχή λειτουργίας μιας χριστιανικής κατασκήνωσης. Αναφέρομαι στη δικαιοσύνη απέναντι στα παιδιά και μεταξύ των παιδιών. Πόσα παιδιά πληγώθηκαν γιατί τα στελέχη φερθήκαμε άδικα λόγω επιπολαιότητας πολλές φορές. Το μήνυμα που εισπράττει το παιδί εκείνη την ημέρα, δεν είναι ότι ο Θεός είναι δίκαιος αλλά ότι ο ομαδάρχης του, ο δάσκαλός του, είναι άδικος : αυτός που μου μιλάει για το Θεό είναι άδικος,… Η αδικία εκ μέρους των στελεχών παίρνει συχνά τη μορφή της προσωποληψίας (άπιστο παιδί, γνωστό παιδί, …). Η απονομή της δικαιοσύνης είναι μια καθημερινή δραστηριότητα για τα στελέχη και παρότι είναι κουραστική για μας, δεν πρέπει να την περιφρονήσουμε και να την αμελήσουμε. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στο παιχνίδι όπου εισέρχεται και το στοιχείο της επιβράβευσης.

- Η επανόρθωση : Είναι μια ξεχασμένη από πολλούς βιβλική διαδικασία. Είναι το βήμα που ακολουθεί την απονομή της δικαιοσύνης. Μετάνοια και συγχώρηση. Είναι ένα ζωτικό στοιχείο της πνευματικής μας ζωής. Ζωτικό και για το παιδί να μαθαίνει να αναγνωρίζει τα λάθη του, να ζητάει συγνώμη και ο άλλος να συγχωρεί. Είναι παιδαγωγικό και πνευματικό καθήκον να γίνεται στην κατασκήνωση. Ματθαίος 18:21-22 Κύριε, πόσες φορές αν ο αδελφός μου αμαρτήσει σε μένα, θα τον συγχωρήσω; Μέχρι επτά φορές; Ο Ιησούς λέει σ' αυτόν: Δεν σου λέω μέχρι επτά φορές, αλλά μέχρι 70 φορές επτά.

- Διάκριση και αποφυγή των κοσμικών εξαρτήσεων : Τα παιδιά κουβαλούν μαζί τους στην κατασκήνωση, πρότυπα κοσμικά (η σωματική ρώμη στα αγόρια, η σωματική ομορφιά στα κορίτσια), νοοτροπίες κοσμικές, εξαρτήσεις κοσμικές (τηλεόραση, κινητά τηλέφωνα, μουσικές, βιντεοπαιχνίδια, …) Είναι μια ευκαιρία τα παιδιά να κάνουν μια αποτοξίνωση και να δουν ότι μπορούν να ζήσουν και χωρίς πολλά πράγματα που θεωρούσαν απαραίτητα. Επίσης οι γονείς διαπιστώνουν μια θετική αλλαγή στο χαρακτήρα των παιδιών τους όταν επιστρέφουν στο σπίτι τους, πράγμα που αποδίδουμε εν μέρει και στην απομάκρυνση για ένα χρονικό διάστημα από τις αρνητικές επιρροές των παραπάνω παραδειγμάτων.

Υπάρχουν κι άλλες πολλές βιβλικές αρχές που μπορούμε να εφαρμόσουμε (σεβασμός στους μεγαλύτερους, καθαρότητα στις σχέσεις, υπακοή)

Μια δεύτερη κατηγορία αρχών είναι εκείνες που διέπουν ειδικότερα κάποιες δραστηριότητες. Για παράδειγμα :

- εθελοντισμός & εργατικότητα : Στο χώρο της κατασκήνωσης γίνονται διάφορες εργασίες (καθαριότητα, πότισμα, κουβαλήματα,…). Εκτός από την καθαυτή αναγκαιότητά τους για τη διατήρηση των χώρων, έχουν σκοπό ν’ αναπτύξουν την προθυμία, την εργατικότητα και να καταπολεμήσουν την οκνηρία και την μαλθακότητα. Παροιμίαι 18:9 Ο οκνηρός στο έργο του είναι σίγουρα αδελφός τού ασώτου.

- Πειθαρχία & τάξη : 2 στοιχεία αναγκαία στη ζωή ενός ανθρώπου και ιδιαίτερα του πιστού. Η έννοια του προγράμματος – ακολουθία δραστηριοτήτων και υποχρεώσεων σε μια ορισμένη ώρα - εξυπηρετεί αυτό το σκοπό του εσωτερικού προγράμματος. Κορινθίους Α' 14:40 Όλα ας γίνονται με ευσχημοσύνη και με τάξη. Κορινθίους Α' 14:33 ο Θεός δεν είναι Θεός ακαταστασίας, αλλά ειρήνης, όπως σε όλες τις εκκλησίες των αγίων. Πολλά παιδιά έμαθαν στην κατασκήνωση να στρώνουν το κρεβάτι τους. Επίσης το πρόγραμμα που υπάρχει στην κατασκήνωση φυτεύουν μέσα στα παιδιά και ωφέλιμες συνήθειες που συνεχίζουν και στο σπίτι τους : προσευχή πριν από το φαγητό, ανάγνωση της Γραφής πριν κοιμηθούν, … Τους μαθαίνει για λίγο την πειθαρχία τόσο απαραίτητη στην πνευματική ζωή Τιμόθεος Α' 4:7 γύμναζε τον εαυτό σου στην ευσέβεια.

- Αίσθημα ομαδικότητας και αλληλεγγύη : Δεν μπορεί ένας να τα κάνει όλα και να τα ξέρει όλα. Έχουμε ανάγκη ο ένας από τον άλλον. Αυτό είναι τα μαθήματα που μας διδάσκει το εσωτερικό πρόγραμμα της συμβίωσης μέσα στην εκκλησία. Το ίδιο είναι καλό να αντιληφθεί, να ανακαλύψει το παιδί. Σ’ αυτό το σκοπό βοηθάνε όλα τα ομαδικά αθλήματα ή ιδιαίτερα παιχνίδια. Ακόμα και στα ομαδικά (ποδόσφαιρο, κλπ) ένας παίχτης βέβαια μπορεί να παίζει μόνος του εις βάρος της ομάδας και των άλλων. Εκεί χρειάζεται να επιβληθούν ποινές από τον ομαδάρχη διαιτητή στον ατομιστή παίκτη. Υπάρχουν όμως άλλα παιχνίδια που από τη φύση τους ένας δεν μπορεί να «επιβιώσει» αν παίζει μόνος του. (Τα μήλα, το γερμανικό, κρυμμένος θησαυρός με ερωτήσεις και δοκιμασίες που έχουν ευρεία γκάμα αντικειμένων) Αυτά τα παιχνίδια εξυπηρετούν ιδιαίτερα το σκοπό αυτό. Επίσης το στήσιμο ενός θεατρικού έργου, μιας χορωδίας, μιας ορχήστρας, κλπ. Στα παιχνίδια, παράλληλα με την αλληλεγγύη, πρέπει να καλλιεργηθεί και το πνεύμα του «καλού παίχτη», δηλαδή εκείνου που ξέρει και να χάνει και να κερδίζει, χωρίς φανατισμούς.

Αυτές είναι μερικές από τις πολλές αρχές που πρέπει να υπάρχουν εσωτερικά σε όλα τα παιδικά χριστιανικά προγράμματα.

Όπως ήδη το ανέφερα, είναι κατανοητό ότι όλα αυτά θα έχουν αντίκτυπο στα παιδιά αν πρώτα τα δουν στους υπευθύνους και στα στελέχη να εφαρμόζονται. Είναι μάταιοι οι κόποι οργάνωσης εκδηλώσεων ή κατασκηνώσεων με στόχους πνευματικούς, αν οι οργανωτές ή οι συνεργάτες δεν τα βιώνουν πρώτα οι ίδιοι. Πως, με την αφορμή ενός ομαδικού παιχνιδιού, θα νουθετήσω ένα παιδί να είναι δίκαιος, ενώ εγώ μέσα στην ομάδα, είμαι προσωπολήπτης και άδικος. Για να έχει δύναμη το «εσωτερικό πρόγραμμα» ή το «κρυμμένο πρόγραμμα» πρέπει οι οργανωτές και οι συνεργάτες να είναι τύποι. Μόνο τέτοιοι άνθρωποι μπορεί το Πνεύμα του Θεού να χρησιμοποιήσει. Είμαι το ζωντανό παράδειγμα των αληθειών που θέλω να μεταδώσω στους άλλους.

Αυτό έχει 2 συνέπειες :

- Αν ο οργανωτής είναι πνευματικός θα δώσει στις εκδηλώσεις στόχους που ταυτίζονται με την Αγία Γραφή. Αν δεν είναι, η εκδήλωση θα είναι ρηχή και πολλές φορές χωρίς καν εσωτερικό πρόγραμμα.

- Μεγάλη σημασία έχει την επιλογή των συνεργατών για να επιτευχθεί αυτό το πρόγραμμα. Εδώ πρέπει να εξακριβωθεί η πνευματικότητα του ατόμου και να ξεκαθαριστούν ποιες είναι οι προσωπικές αντιλήψεις του καθενός : ταυτίζονται ή συμβιβάζονται με τις κατευθυντήριες γραμμές του προγράμματος; Σ’ ένα άτομο που επιθυμεί να υπηρετήσει σαν στέλεχος σε μια χριστιανική κατασκήνωση, πρέπει να διακρίνουμε 2 στοιχεία :

- το χάρισμα : ένα σύνολο απαραίτητων χαρακτηριστικών που κάνουν τον άνθρωπο κατάλληλο γι αυτή τη διακονία. Π.χ. να έχει αντοχή, αγάπη για τα παιδιά, να είναι δυναμικός, να παίρνει πρωτοβουλίες, να είναι εργατικός,…

- η πνευματικότητα : να έχει μια ωριμότητα πνευματική που αποδεικνύεται από την παρουσία του καρπού του Αγίου Πνεύματος : αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, εγκράτεια, πίστη, χρηστότητα, κλπ. Είναι κάποιος που έχει αφήσει το Άγιο Πνεύμα να εργαστεί μέσα του και του έχει βγάλει πολλά από την παλιά του τη ζωή και τον παλιό του χαρακτήρα.

Κάποιος μπορεί να έχει χάρισμα, αλλά να μην είναι πνευματικός. Δεν κάνει γι αυτή τη δουλειά. Κάποιος άλλος μπορεί να είναι πνευματικός αλλά να μην έχει χάρισμα. Δεν κάνει ούτε αυτός γι αυτή τη διακονία. Τα 2 στοιχεία πρέπει να υπάρχουν.

Για να μη χάσουμε τους πνευματικούς στόχους, χρειάζεται η ομάδα που έχει την ευθύνη της οργάνωσης να κάνει τακτικά μικρές διορθωτικές κινήσεις και ο υπεύθυνος να είναι άνθρωπος με διάκριση. Να μη χάνονται ευκαιρίες. Κάθε ευκαιρία που μας δίνεται να εμπνεύσουμε τα παιδιά, να τους δώσουμε ένα παράδειγμα, να τους υπογραμμίσουμε μια αλήθεια.

Η επιλογή των μέσων

Εκτός από τους στόχους του εσωτερικού προγράμματος που πρέπει να καθοριστούν βάση της Αγίας Γραφής, το δεύτερο στοιχείο είναι η επιλογή των μέσων, των δραστηριοτήτων που θα χρησιμοποιήσουμε. Είναι όλα τα μέσα κατάλληλα για ένα παιδικό πρόγραμμα; Ο σκοπός αγιάζει όντως τα μέσα;

Σε όλη την Αγία Γραφή βλέπουμε ότι ο Θεός υπηρετείται με καθαρά μέσα, με άγια μέσα. Δεν έμπαινε στο ναό για παράδειγμα τίποτα το οποίο να μην είναι σύμφωνο με τις οδηγίες του Θεού. Τα σκεύη ήταν αφιερωμένα, ξεχωρισμένα για την υπηρεσία του Θεού. Πολλοί ιερείς παρακούσανε και τιμωρήθηκαν.

Έξοδος 40:10 Και θα χρίσεις το θυσιαστήριο του ολοκαυτώματος, και όλα τα σκεύη του, και θα αγιάσεις το θυσιαστήριο· και θα είναι θυσιαστήριο αγιότατο.

Ιεζεκιήλ 22:26 Οι ιερείς της αθέτησαν τον νόμο μου, και βεβήλωσαν τα άγιά μου· ανάμεσα σε άγιο και βέβηλο δεν έκαναν διαφοροποίηση, και ανάμεσα σε ακάθαρτο και καθαρό δεν έκαναν διάκριση, και έκρυβαν τα μάτια τους από τα σάββατά μου, και με βεβήλωναν ανάμεσά τους.

Ιεζεκιήλ 43:8 Βάζοντας τα κατώφλια τους κοντά στα κατώφλια μου, και τους παραστάτες τους κοντά στους παραστάτες μου, ώστε δεν ήταν παρά ο τοίχος ανάμεσα σε μένα και σ' αυτούς, βεβήλωναν έτσι το άγιό μου όνομα, με τα βδελύγματά τους που έπρατταν· γι' αυτό, τους ανάλωσα μέσα στον θυμό μου.

Εβραίους 12:28-29 Γι' αυτό, παραλαμβάνοντας μια ασάλευτη βασιλεία, ας κρατάμε τη χάρη, διαμέσου τής οποίας να λατρεύουμε (υπηρετούμε) ευάρεστα τον Θεό, με σεβασμό και ευλάβεια. Επειδή, ο Θεός μας είναι φωτιά που κατατρώει.

Το «ευάρεστα» υποδεικνύει τον τρόπο με το οποίο να λατρεύουμε. Δηλαδή υπάρχει ένας τρόπος που ευαρεστεί το Θεό και άλλος που δεν Τον ευαρεστεί. Δεν αρκεί η καρδιά να είναι «καθαρή και ειλικρινής» για να υπηρετούμε σωστά και ευάρεστα το Θεό. Και τα μέσα μας πρέπει να Τον ευαρεστούν.

Τι σημαίνει άγια μέσα; Σημαίνει μέσα τα οποία έχουν επιλεγεί με βιβλικά κριτήρια και έχουν αντέξει στην πνευματική δοκιμή. Δεν επιλέγουμε κάτι με το αρχικό κριτήριο ότι αρέσει στα παιδιά ή στους εφήβους. Η επιλογή μας γίνεται αφού έχει περάσει από την δοκιμή του λόγου του Θεού. Επιλέγουμε μια δραστηριότητα γιατί εξυπηρετεί το εσωτερικό πρόγραμμα ή τουλάχιστον δεν το εξουδετερώνει. Μην γκρεμίζουμε με τα μέσα που επιλέγουμε αυτά που σκοπεύουμε να χτίσουμε.

Σημαντικό είναι η δραστηριότητα να μην προβάλει πρότυπα κοσμικά, να μην είναι τροφή για τις αμαρτωλές ροπές των παιδιών, (ροκ μουσική και συναυλίες, χοροί, μεικτά προγράμματα εφήβων για περισσότερο από 3 μέρες,…) Δεν χρησιμοποιούμε δολώματα που απευθύνονται στις αμαρτωλές επιθυμίες του ανθρώπου, για να τους φέρουμε στο Χριστό.

Θεσσαλονικείς Α' 2:3-10 «…η προτροπή μας δεν ήταν από πλάνη ούτε από ακαθαρσία ούτε με δόλο· αλλά, καθώς δοκιμαστήκαμε από τον Θεό για να μας εμπιστευθεί το ευαγγέλιο, έτσι μιλάμε, όχι σαν τέτοιοι που αρέσουν σε ανθρώπους, αλλά στον Θεό, που δοκιμάζει τις καρδιές μας. Επειδή, ούτε λόγο κολακείας μεταχειριστήκαμε ποτέ, καθώς ξέρετε, ούτε πρόφαση πλεονεξίας· ο Θεός είναι μάρτυρας. Ούτε ζητήσαμε δόξα από ανθρώπους, ούτε από σας ούτε από άλλους, […] (10) Εσείς είστε μάρτυρες, και ο Θεός, ότι με όσιο τρόπο και δίκαιο και άμεμπτο φερθήκαμε σε σας που πιστεύετε·

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι τα προγράμματα δεν θα είναι ελκυστικά και ευχάριστα στα παιδιά. Θα τους προσφέρουν :

- σωματική εκτόνωση μέσω των αθλητικών δραστηριοτήτων, χωρίς όμως τους φανατισμούς που επικρατούν στο κόσμο (ομάδες άσχετες με υπαρκτές ομάδες που τρέφουν μίσος π.χ. Παναθηναϊκό - Ολυμπιακός)

- ψυχαγωγίες με την δημιουργική συμμετοχή τους (παιχνίδια, θεατρικά) και όχι παθητικές ψυχαγωγίες. Επίσης, κατά τη διάρκεια των ψυχαγωγιών δεν γελοιοποιούμε το Θεό, το λόγο του και γενικώς τα πνευματικά πράγματα.

- διεύρυνση των γνώσεών τους με εκπαιδευτικές εκδρομές με αντικείμενο την ιστορία, τη γεωλογία, τη ζωολογία, την αστρονομία,

- ευκαιρίες να δοκιμάσουν ένα άθλημα που δεν θα έκαναν από μόνοι τους : ιππασία, αναρρίχηση, σπηλαιολογία, σκι, ιστιοπλοΐα, κατάδυση…

- ευκαιρίες να ενεργοποιούν τις βιβλικές, σχολικές, εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, τις δεξιοτεχνίες τους σε διάφορες κατασκευές, την επιμονή τους και να καλλιεργήσουν το ομαδικό πνεύμα στη διάρκεια μεγάλων παιχνιδιών όπως ο κρυμμένος θησαυρός, οι παιδότοποι,…

- τις ευκαιρίες να ικανοποιήσουν την δημιουργικότητά τους στη Μαγειρική, ζαχαροπλαστική – αρτοποιεία, κλπ

- την ευκαιρία να ξεπεράσουν τον εαυτό τους, τους φόβους τους σε μια πεζοπορία, σε μια εξερεύνηση, σε μια διανυκτέρευση σε σκηνή ή έξω…

Σε όλες τις δραστηριότητες που ανέφερα, υπάρχουν άπειρες ευκαιρίες να εφαρμόσουμε τις βιβλικές αλήθειες και αρχές χωρίς αυτές οι δραστηριότητες να έρθουν σε αντίθεση με το ίδιο το πρόγραμμα.

Τα πλαίσια και οι απαγορεύσεις που πρέπει να μπαίνουν στη κατασκήνωση, είναι πολύ λίγες σε σχέση με όλα όσα προσφέρουμε στα παιδιά. Όπως η απαγόρευση που είχε θέσει ο Θεός ήταν πολύ μικρή μπροστά σε όλα όσα είχε επιτρέψει ο Θεός στον Αδάμ και την Εύα και μπορούσαν να απολαύσουν.

Συμπερασματικά

Μια χριστιανική κατασκήνωση για να επιτύχει τους πνευματικούς σκοπούς της, που είναι και ο λόγος ύπαρξής της, καλείται να διαποτίσει τις δραστηριότητές της με απλές βιβλικές αρχές. Το σύνολο των απλών, πρακτικών βιβλικών αρχών συνθέτουν το εσωτερικό πρόγραμμα.

Οι σωστά επιλεγμένες δραστηριότητες, γίνονται τα μέσα διοχέτευσης αυτών των βιβλικών γραμμών και ευκαιρίες για εφαρμογή στη ζωή των παιδιών.

Τέλος, τα άτομα που θα στελεχώσουν ένα τέτοιο πρόγραμμα πρέπει να είναι πνευματικά, δηλαδή η συμπεριφορά τους να αποδεικνύει ότι αυτές οι αρχές είναι σωστές και βιώνονται.

Κώστας Παναγιωτίδης

Νοσηλευτής – Εκπαιδευτικός